Nooit had ik gedacht dat mijn reisverslagen zo vaak zouden worden aangeklikt (gemiddeld 125 keer per verhaal), aan de reacties merk ik dat de link wordt doorgemaild. Van sommigen krijg ik reactie via de site of per mail, anderen volgen me. Beide manierenvind ik leuk.

Met dit verhaal over het Casa Materna ga ik ‘interactief': ik nodig jullie (ook de volgers!) uit om mee te denken:

Hoe kan het Casa Materna in Matagalpa haar financiële positie (structureel) versterken?

Graag jullie creatieve ideeën! Ik heb hoge verwachtingen omdat er onder jullie een breed spectrum van ervaring is: bedrijfskundig, economisch, organisatorisch; sommigen van jullie zijn ondernemer, student, (gemeente)ambtenaar, werken in de sociale sector of gezondheidszorg, etc.

Jullie reacties zie ik graag komen via de site, zodat jullie elkaar kunnen aanvullen en inspireren (je kunt mij daar ook vragen om meer informatie, waarop ik dan ook via de site antwoord). Voor de beste reactie (uitvoerbaar en met het grootste resultaat) is er naast eeuwige roem uiteraard een prijs te winnen (wordt later in het jaar uitgereikt). Hieronder dan het verhaal van het Casa Materna, waar ik hand-en spandiensten verricht.

Zwanger en dan?

Stel je voor, je bent zwanger van de achtste en je woont in een erg afgelegen gehucht; zo afgelegen dat je eersteen eind moetlopen om een bus te nemen waarmee je bij een plaats komt waar eenvoudige medische voorzieningen zijn. Hoewel er in je buurt vroedvrouwen zijn, is de kans op complicaties bij de bevalling zo groot, dat je (hoogzwanger) huis, man en kinderen achter moet laten om te gaan bevallen op een plek die safe voor je is. Mocht je meer risicofactoren dan veel kinderenhebben, dan moet je in ieder geval helemaal naar de grote stad Matagalpa. Daar kun je terecht in het Casa Materna, totdat de weeën beginnen, waarna je naar het ziekenhuis wordt gebracht waar je bevalt.

Hoewel het zwaar is om afgesneden te zijn van thuis (contact door mobieltjes is gelukkig steeds meer mogelijk als er tenminste bereik is in je dorp), heb je een goede plek: Je krijgt een bed op een slaapzaal, gezond eten (je proeft voor het eerst yoghurt en aardappelpuree), er is een dagelijkse controle door een verpleegkundige en, indien nodig, een echo, en je hoort van alles over geboorteplanning (als je wilt krijg je middelen mee voor een half jaar), preventie van ziektes, het belang van (alleen) moedermelk. Ook zijn er recreatieve activiteiten ( je legt voor het eerst een puzzel, je naait een kussentje voor je baby en je wandelt de berg op om in een tuin van een villa onder begeleiding van een buitenlandse vrijwilligster (bijv. RM) oefeningen te doen (je herkent daar bloemen en planten van thuis, maar ook heel veel voor jou vreemde bloemen en je bewondert die enorme huizen waar je langs wandelt).

Kortom je bent in het Casa Materna in Matagalpa!

Een Casa Materna (CM) is een opvanghuis voor hoogzwangere vrouwen die een hoog risico hebben op complicaties én op overlijden in het kraambed (bijv. door (grote) afstand tot medische voorzieningen, armoede, leeftijd jonger dan 18 of ouder dan 35, eerste kind of juist het ‘zoveelste', zwanger van een tweeling). In Afrika ontstonden de eerste Casas in de 50-er jaren in Nigeria, in Cuba in de 60-er jaren. Om de hoge sterfte van vrouwen in het kraambed te voorkomen.

De hoge sterfte van vrouwen in het kraambed was 20 jaar geleden ook de aanleiding om het CM in Matagalpa op te richten. In het departement Matagalpa was de sterfte 260 vrouwen op 100.000 levend geboren kinderen, met uitschieters in dorpen naar 725 en 844. Van Nederland ken ik de cijfers niet (Anouk van Raedelijn ken jij de Nederlandse cijfers?) In Canada was het 20 jaar geleden 10 op 100.000. Erg jammer dat er in de afgelopen jaren geen gegevens worden bijgehouden in het departement over de moedersterfte. Daarom kan niet worden ‘bewezen' dat de moedersterfte is gedaald noch of de CM daaraan hebben bijgedragen. Een kwestie van geld en prioriteiten van het Ministerie van Gezondheidszorg hier.

Enkele vrouwen startten het CM in Matagalpa dus in 1989. Jaarlijks verblijven er ongeveer 800 vrouwen, gedurende gemiddeld 11 dagen. Totaal zijn er al 15.000 geweest, sommigen meerdere keren. Het team bestaat inmiddels uit verschillende verpleegkundigen, chauffeurs, nachtwakers, administrateur, kokkinnen, om 7 dagen per week gedurende 24 uur de zorg te kunnen verlenen (de medewerkers zijn werkzaam in medisch, trainings- en ondersteunend team).

Het team is in de loop der jaren uitgebreid om ook trainingen en voorlichting aan vroedvrouwen en ‘leiders van dorpen' te geven in de wijde omtrek én om vrouwen te ‘monitoren' die in het CM zijn geweest (bijv. mbt hun voornemens voor geboorteplanning). Ook op andere gebieden vond professionalisering plaats: Er zijn afspraken met het ziekenhuis (een soort protocollering) over urgentiecriteria en dossierbeleid. En het team blijft zichzelf trainen, soms ondersteunen buitenlandse vrijwilligers (RM daar een beetje bij).

In dorpen rondom Matagalpa zijn er inmiddels ook Casas Maternas, echter minder geoutilleerd. Dus geregeld worden er ook weer vrouwen van daar naar het CM Matagalpa overgebracht, in een open vrachtwagentje of met een ambulance.

Financiële situatie van CM in Matagalpa

Met financiële steun van Spanje werd voor een symbolisch bedrag het ruime huis van het Cubaanse consulaat in Matagalpa gekocht. En er kwam steun uit de VS en Europese landen (stedenbanden, zoals die van Tilburg-Matagalpa). Nog steeds is het CM helemaal afhankelijk van buitenlandse steun, voor alle kosten: vaste lasten van het huis, personeelskosten, eten etc. En vooral afhankelijk van één grote donateur. Hoewel die donateur redelijk stabiel lijkt voor de toekomst, vind ik de situatie kwetsbaar. Bovendien is er vaak niet genoeg geld. Dan leggen de medewerkers zelf bijvoorbeeld geld bij elkaar om eten voor de vrouwen te kopen...

Mijn eerste reactie om steun te zoeken bij het Ministerie van gezondheidszorg, werd in het CM snel weerlegd: vaak is de relatie andersom en vraagt het ministerie middelen van het CM (bijvoorbeeld gebruik van een ambulance bij vaccinatieprogramma's); ook wil men autonoom blijven en geld van het ministerie betekent invloed op beleid en daardoor misschien ook afname van de huidige kwaliteit. Ik ken de situatie hier te slecht om dat te kunnen beoordelen. ‘Normaal gesproken' heeft het CM gegevens en informatie (vind ik) om te kunnen onderhandelen. Voorlopig is dit echtergeen optie.

Financiële middelen

Mooi zou het zijn als er andere Nicaraguaanse (?)bronnen kunnen worden aangeboord. Private sector? Ondernemers? (Ik denk daarbij aan ‘preventie overgewicht programma' in IJsselstein, waar de middenstand in natura bijdraagt aan de zorg die gemeente en zorgverleners opzetten.) Welk belang zouden ondernemers hier daarbij kunnen hebben? In welke vorm?

Andere mogelijkheden van particulier initiatief in dit straatarme land (met ook veel ‘puissant rijken')? Eigen inkomsten van het CM, in welke vorm en door wie te realiseren? (Het CM heeft een vergaderzaal die ze verhuurt en Bed en Breakfast ingericht; dat levert echter minder op dan gehoopt.) Of toch steun uit het buitenland? En hoe is die dan structureel te maken?

Dus aan alle lezers: denk mee, voor een financieel sterk Casa Materna in Matagalpa!

Ik hoop dat ik heel drukke dagen ga krijgen met al jullie reacties.